Een zwarte hond

Een tijdje geleden kreeg ik het prentenboek I had a black dog van Matthew Johnstone in handen, een boekje waarin de auteur, uit eigen ervaring, heel helder beschrijft – en illustreert – wat het betekent om een depressie te hebben. Het is een probleem, zeg maar gerust ziekte, waar heel veel mensen mee kampen, en ook wij ontdekten begin dit jaar dat we een zwarte hond als huisdier hebben.

Hij nestelde zich comfortabel diep binnen in dochter E. en half maart bleek dat hij grote, zeg maar heel grote, proporties had aangenomen. Functioneren was er niet meer bij, de zwarte hond had een en ander overgenomen. Hij moet er al vele jaren gezeten hebben en hij liet af en toe eens zijn tanden zien, maar bij tijd en wijle trok hij zich weer terug in zijn hok en waren wij weer gerustgesteld. Achteraf bekeken, voel ik mij wel behoorlijk schuldig dat we niet eerder aan de alarmbel trokken, maar hoe zeggen ze dat, gedane zaken nemen geen keer. De feiten zijn wat ze zijn.

Half maart had de zwarte hond dus bezit genomen van het controlecentrum en moest er dringend actie worden ondernomen. Gelukkig is onze huisarts goed vertrouwd met deze materie en schreef hij rust en medicijnen voor, schoolgaan zat er voorlopig niet in. Daarnaast werden de sessies bij haar therapeute (waar ze al geruime tijd naartoe ging) serieus opgedreven. Er waren in die eerste maanden tekenen van beterschap, maar absoluut niet voldoende, aangezien ze zich bleef afsluiten voor de buitenwereld. Alleen op haar kamer, daar voelde ze zich – relatief – veilig, ook al achtervolgden de angstaanvallen haar tot daar. Ondertussen deed ze in mei ook pogingen om de draad op school weer op te nemen, maar dat liep niet van een leien dakje. Op de koop toe stonden de examens voor de deur, waardoor die laatste schoolweken ook nog eens chaotisch verliepen. En chaos is het laatste wat ze kan hebben. Inmiddels was de knoop wel al doorgehakt dat ze haar jaar opnieuw zou doen.

Wat dat allemaal met je doet, als ouders, dat is moeilijk te omschrijven, maar ik herinner mij vooral de grote machteloosheid. Je wil helpen, maar je kan niet. Er zijn, en luisteren, dat is allemaal geen probleem, en uiteraard heel hard nodig, maar de situatie ten goede omkeren, dat is een ander paar mouwen. Je staat erbij en je kijkt ernaar want je bent nu eenmaal een liefhebbende ouder en geen therapeut. En ik kan je verzekeren, alle levenslust uit je kind zien wegglijden, dat vreet je op vanbinnen. Samen met de onrust, die toch wel latent aanwezig is: “ze zal toch niet …” (en ja, op dat vlak ben ik hopeloos en heb ik een veel te ruime fantasie).

Inmiddels kwamen we na overleg tot de vaststelling dat er meer ingrijpende maatregelen nodig waren, omdat er op de ingeslagen weg niet veel verdere vooruitgang te verwachten viel. Dus werd er meer gespecialiseerde hulp gezocht én gevonden. Redelijk snel bovendien, tot mijn verbazing. Ergens in mei namen we contact op, eind mei konden we op gesprek en was er sprake dat er tegen eind augustus, begin september een plaats zou vrijkomen, maar half juli kregen we plots telefoon dat ze ’s anderendaags al opgenomen kon worden. Ons hart stond even stil omdat het zo plots was en er allerlei (vakantie)plannen moesten worden aangepast aangezien ook de Gentse Feesten voor de deur stonden, anderzijds had dat het voordeel dat er niet veel tijd was om te piekeren. Maar ik kan je verzekeren dat het met een heel klein hartje en gigantische brok in de keel was dat we haar op die dinsdagmiddag achterlieten, in een compleet vreemde omgeving, bij allemaal mensen die ze niet kende, noch het begeleidend personeel, noch de groepsgenoten. En ik ben ervan overtuigd dat haar hartje nog veel kleiner en de brok in de keel nog veel groter was. Gelukkig mocht ze in het weekend naar huis komen, en ook op woensdagnamiddag was ze vrij, waardoor we haar niet te veel moesten missen. Op zondag was het wel een beetje vervelend: ze moest om 11 u. ’s ochtends weer binnen zijn, en dan was ze weer vrij van 14 tot 20 u. Meestal kwam ze dan met de bus naar huis, en brachten we haar ’s avonds weer terug, maar de zondag was wel telkens gebroken.
(En even terzijde: wat me wel opviel in de voorbije maanden, was het feit dat er uiteindelijk maar heel weinig mensen waren die af en toe eens vroegen hoe het met haar of ons ging. Gelukkig waren er ook anderen)

Nu ja, uiteindelijk waren dat allemaal maar praktische beslommeringen, het voornaamste is dat ze daar uiteindelijk toch baat bij gehad heeft. Niet binnen de gebruikelijke drie maanden, maar na een klein half jaar is ze nu sinds twee weken weer thuis. Joepie! De zwarte hond heeft redelijk lang de bovenhand gehouden, maar zo’n anderhalve maand geleden heeft ze ergens een klik gemaakt en is ze erin geslaagd de zwarte hond onder controle te krijgen. Hij heeft wel nog geen andere oorden opgezocht, maar is toch zodanig gekrompen dat het weer leefbaar is voor haar. Sinds enkele weken gaat ze weer halftijds naar school (iets wat daarvoor compleet onbespreekbaar was) en ze heeft enkele examens meegedaan. Nu heeft ze twee weken echte vakantie voor de boeg (geen examens, geen lessen, geen therapieën) om dan in januari opnieuw volledig te starten.

En nu maar hopen dat dat beest zich koest houdt. Want zowel zij als wij zijn er ons goed van bewust dat hij op de loer ligt om weer groter te worden, en dat het zaak is om op tijd de symptomen te herkennen en op te vangen. Maar anderzijds is het evenzeer zaak om met vertrouwen in het leven te staan, en niet krampachtig te reageren om elk mogelijk negatief signaal. Er zijn al genoeg dingen in het gewone leven die een mens eens een slecht moment of een slechte dag kunnen bezorgen, die helemaal niets met de zwarte hond te maken hebben. Het wordt een mooie oefening om die uit elkaar te houden.

Wat de voorbije periode mij ook geleerd heeft: nooit beseft hoe deugd het kan doen om je kind weer regelmatig te zien lachen.